Mgła, a depesze METAR

Dziesiątki opóźnień i przekierowane lub odwołane loty… tak wyglądają w ostatnich dniach realia podróżowania na większości lotnisk Polski południowej. W minioną niedzielę przyjęliśmy w Katowice Airport ponad 20 dodatkowych rejsów linii Ryanair, Easyjet, Norwegian, Lufthansa, Air Berlin i Eurolot, przekierowanych z lotnisk w Krakowie i Rzeszowie. Niestety jesienna aura dopadła i nas, i w niedzielny wieczór między godziną 20:30 a 21:30 widzialność spadła z 1500 do 375 m, co sparaliżowało ruch na katowickim lotnisku. Wieczorne przyloty linii Wizzair z Londynu oraz Glasgow, jak również poranny przylot linii Enter Air z Tel Awiwu zostały przekierowane do Wrocławia. Polskie Linie Lotnicze LOT zdecydowały o odwołaniu poniedziałkowej rotacji LO 3877/3878 operującej na trasie Warszawa – Katowice – Warszawa.

A wszystko z powodu gęstej mgły, która momentami ograniczała widzialność do 100 m. W takich warunkach nawet system ILS nie jest pomocny, gdyż dostępne na większości polskich lotnisk komunikacyjnych systemy certyfikowane do I kategorii operacyjnej umożliwiają podejście i lądowanie, gdy widzialność jest nie mniejsza niż 800 m lub zasięg widzenia wzdłuż drogi startowej (RVR) jest nie mniejszy niż 550 m oraz pułap chmur lub widzialność pionowa jest nie mniejsza niż 60 m (wyjątek stanowi lotnisko Chopina i lotnisko Warszawa/Modlin, które posiadają podejścia w CAT II – dla RVR ≥ 300 m i wysokości decyzji ≥ 30 m). O ile lotnisko nie posiada procedur LVTO (Low Visibility Take-Off) to starty można wykonywać przy RVR ≥ 400 m.

Taką pogodę kształtował u nas bardzo rozległy wyż znad Rosji. Nad Polską zalegały masy powietrza, które w najbliższej podłożu warstwie przyziemnej wykazują dużą wilgotność. Nasycane w ciągu dnia parą wodną odparowywaną z podłoża i schładzane następnie w nocy do temperatury punktu rosy, wytrącają znaczne ilości pary wodnej, która objawia się właśnie w postaci mgieł i zamgleń oraz niskich chmur warstwowych. Jest to wręcz klasyczny mechanizm powstawania mgły, czyli zbioru bardzo drobnych kropelek wody zwanych hydrometeorami zawieszonych w powietrzu, które rozpraszając światło ograniczają mocno widzialność.

Występowanie mgły jako zjawiska istotnego dla lotnictwa z racji jej wpływu na widzialność jest podawane w lokalnych komunikatach i depeszach meteorologicznych. O występowaniu mgły (FG) powiadamia się, gdy widzialność spada poniżej 1000 m, natomiast gdy mieści się ona w zakresie 1000 – 5000 m mówimy o zamgleniu (BR).

Jeżeli zjawisko to nie jest jednorodne na obserwowanym obszarze to jego oznaczeniu mogą towarzyszyć zwroty: MI – niska, niżej niż 2 m nad poziomem ziemi, BC – płaty mgły losowo pokrywające lotnisko, PR – częściowo, gdy na znacznej części lotniska występuje mgła, a pozostały obszar jest od niej wolny oraz VC – czyli w odległości 8 – 16 km od lotniskowego punktu odniesienia.

Temperatura punktu rosy, przy której następuje kondensacja pary wodnej w powietrzu, podawana jest z kolei przy oznaczeniu grupy temperaturowej, czyli wraz z temperaturą powietrza. Jeżeli jedna lub obie temperatury są ujemne, to każdą wartość (w całych stopniach Celsjusza) poprzedza się literą M.

Jak się ma teoria do praktyki? Poniżej przykład z wtorkowego poranka dla lotniska w Katowicach:

METAR EPKT 280630Z 11003KT 070V150 0150 R27/0325N FG VV001 01/01 Q1027 =

280630Z – oznacza, że obserwacja była przeprowadzona w 28. dniu bieżącego miesiąca o godzinie 06:30 czasu UTC (przypominam, że od kilku dni posługujemy się czasem zimowym, a zatem czas lokalny dla Polski to UTC+1)

11003KT 070V150 – oznacza, że średni kierunek wiatru wynosi 110° i jest zmienny między 070° a 150°, a jego średnia prędkość to 3 węzły (1 kt = 0,51 m/s)

R27/0325N – oznacza, że zasięg widzenia wzdłuż pasa 27 wynosi 325 m i w ostatnich 10 minutach nie zmienił się (N); na końcu grupy umieszczona może być też litera D lub U (D – pogorszenie, U – poprawa w stosunku do poprzedniego 10 minutowego okresu)

FG – oznacza występowanie mgły
VV001 – oznacza, że widzialność pionowa wynosi 100 ft (czyli nieznacznie ponad 30 m)
01/01 – oznacza temperaturę powietrza +1°C, temperaturę punktu rosy +1°C
Q1027 – oznacza ciśnienie QNH = 1027 hPa, czyli wartość ciśnienia zmierzonego na lotnisku, zredukowana do poziomu morza według atmosfery standard ICAO (1013,2 hPa)

A teraz sami spróbujcie swoich sił w dekodowaniu depesz METAR. Na tapetę wrzucam publikowane w ostatnich dniach dla wybranych polskich lotnisk:

METAR EPRZ 262030Z VRB02KT 0150 R27/0300 FZFG VV000 M01/M01 Q1032 =
METAR EPWA 270430Z 16006KT 0600 R33/0700N FG VV001 00/00 Q1031 NOSIG=
METAR EPBY 280630Z VRB02KT 0800 FZFG NSC M00/M01 Q1026 =
METAR EPPO 280630Z 14002KT 2000 0650N R28/1800N BCFG BR NSC 02/01 Q1026 =
METAR EPKT 270830Z 12003KT 090V160 0450 R27/0550 FG VV001 03/03 Q1031 =

Źródło: flightradar24.com

Ostatnia z powyższych obserwacji, opublikowana dla lotniska w Katowicach, rozpoczęła dalszą poprawę warunków pogodowych i lotnisko zaczęło przez najbliższe godziny normalnie funkcjonować. Chwilę po tym na pasie 27 wylądował rejs linii Ryanair z Brukseli, który wcześniej oczekiwał w 50-minutowym holdingu.

Aktualne warunki na wszystkich polskich lotniskach komunikacyjnych i wojskowych możecie śledzić samodzielnie. Polecam w tym celu stronę awiacja.imgw.pl, na której w bardzo przystępny sposób prezentowane są liczne produkty meteorologiczne dla lotnictwa.

O bieżącej pogodzie na wybranym lotnisku dowiemy się z komunikatu METAR (METeorological Aerodrome Report), który zawiera m.in. informacje o kierunku i prędkości wiatru przyziemnego, widzialności, pogodzie bieżącej, wielkości zachmurzenia i wysokości podstawy chmur, a także temperatury powietrza i temperatury punktu rosy, a obserwacje są prowadzone przez całą dobę w odstępie co 30 minut.

Po otwarciu strony głównej wybieramy zakładkę „METAR GG00 (1 h)” dla obserwacji publikowanych dla pełnych godzin lub „METAR GG30 (30 m)” dla obserwacji publikowanych 30 minut po pełnej godzinie, gdzie widzimy już pełną listę komunikatów w formie zakodowanej. Można je rozkodować samodzielnie korzystając z informacji zawartych w naszych wpisach lub na stronie IMGW w zakładce „Opisy produktów” albo po prostu kliknąć pogrubioną czerwoną nazwę i dostajemy pełną informację pogodową w formie rozkodowanej. W zależności od tego, które lotnisko nas interesuje klikamy: METAR EPBY – dla lotniska Bydgoszcz/Szwederowo, METAR EPGD – dla lotniska Gdańsk im. Lecha Wałęsy, METAR EPKK – dla lotniska Kraków/Balice, METAR EPKT – dla lotniska Katowice/Pyrzowice, METAR EPLB – dla lotniska Lublin, METAR EPLL – dla lotniska Łódź/Lublinek, METAR EPMO – dla lotniska Warszawa/Modlin, METAR EPPO – dla lotniska Poznań/Ławica, METAR EPRA – dla lotniska Radom, METAR EPRZ – dla lotniska Rzeszów/Jasionka, METAR EPSC – dla lotniska Szczecin/Goleniów, METAR EPWA – dla lotniska Chopina w Warszawie, METAR EPWR – dla lotniska Wrocław/Strachowice lub METAR EPZG – dla lotniska Zielona Góra/Babimost.

Prognozy na najbliższą noc są na szczęście optymistyczne. Mgły mają odpuścić na sile, a przewidywane zamglenia nie powinny mieć wpływu na ruch lotniczy w Katowicach.

Tekst: Michał Stanek, JRP Katowice Airport
Zdjęcie: Piotr Winkler, Silesia Spotters