Wszystko o nowej drodze startowej

W poniedziałek 26 listopada 2012 roku Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze SA, firma zarządzająca Katowice Airport podpisała z Budimexem SA umowę na wykonanie nowej drogi startowej.

Jest to największa inwestycja w dotychczasowej historii pyrzowickiego lotniska zarówno pod względem kosztów, jak i skali planowanych robót. Przedsięwzięcie dofinansowane jest ze źródeł Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013 i nosi nazwę „Port Lotniczy w Katowicach – rozbudowa i modernizacja infrastruktury lotniskowej i portowej”. Unia Europejska dofinansuje ten projekt na poziomie do 50% tzw. kosztów kwalifikowanych, czyli poniesionych na realizację Projektu zgodnie z wytycznymi Instytucji Zarządzającej i kwalifikujących się do refundacji ze środków przeznaczonych na realizację POIiŚ. Obejmuje on dwa zadania: rozbudowę płyty postojowej PPS-1 i modernizację dróg kołowania E1, E2 i D (prace budowlane trwają, ich zakończenie przewidziane jest na czerwiec 2013 roku) oraz budowę nowej drogi startowej wraz z niezbędną infrastrukturą. Ta druga inwestycja, której poświęcony jest ten tekst, zgodnie z zapisami umowy ma zakończyć się najpóźniej 30 września 2014 roku.

Zacznijmy od położenia. Droga startowa to powierzchnia w kształcie prostokąta przygotowana do startów i lądowań statków powietrznych i stanowiąca część pasa startowego, na który składają się dodatkowo tzw. czołowe i boczne zabezpieczenia zmniejszające ryzyko uszkodzenia statku powietrznego w przypadku zjechania z drogi startowej oraz zapewniające mu bezpieczny przelot w trakcie startu lub lądowania. I choć pyrzowickie lotnisko posiada jeden pas startowy to w kategoriach operacyjnych mówimy o dwóch – pasie 27 i pasie 09. Nowa droga startowa Katowice Airport będzie położona równoległe do obecnie istniejącej w odległości 195 metrów oś do osi pasa. Tutaj mała uwaga. Często jesteśmy pytani czy po wybudowaniu nowej drogi startowej w Pyrzowicach będą dwie równoległe drogi umożliwiające starty i lądowania samolotów. Odpowiedź brzmi nie, ponieważ obecnie istniejąca droga startowa po oddaniu do użytku nowej drogi zostanie przekształcona w drogę kołowania. Warto pamiętać, że największe pod względem ruchu pasażerskiego lotnisko świata dysponujące jedną drogą startową, czyli Londyn-Gatwick w roku 2011 odprawiło 33 mln pasażerów, to ponad 1,5 raza tyle, ile w zeszłym roku odprawiły wszystkie polskie porty lotnicze.

Wracając jednak do nowej pyrzowickiej drogi startowej. Będzie ona wykonana z betonu cementowego. Jej długość wynosić będzie 3200 metrów, przy szerokości 45 metrów plus symetryczne pobocza asfaltowe o szerokości 7,5 metra. Połączona będzie z obecnie istniejącą drogą startową, (która przekształcona zostanie w drogę kołowania) poprzez drogę kołowania L (Lima) oraz znajdującą się na przedłużeniu obecnie istniejącej drogi kołowania F (Foxtrot) drogą kołowania S (Sierra). Ponadto na nowej drodze startowej zaplanowana dwie drogi szybkiego zjazdu, po jednej dla każdego kierunku, o oznaczeniach R (Romeo) i N (November). Są to tzw. speedwaye, pozwalające na szybsze opuszczenie drogi startowej przez samoloty ze względu na fakt, że są połączone z drogą startową pod kątem umożliwiającym wjazd w nie z prędkością do 90 km/h i dalsze wyhamowanie samolotu. Ponadto powstanie trzecia prostopadła droga kołowania o oznaczeniu M (Mike). W przypadku dróg kołowania R i M w ramach inwestycji powstaną ich fragmenty od krawędzi drogi startowej do granicy 60 metrów od niej. Wszystkie drogi kołowania wchodzące w skład opisanej inwestycji będą miały nawierzchnię asfaltową. Dodatkowo na początku pasa 27 powstanie zatoka do zawracania statków powietrznych.

Załogi startujące i lądujące z wykorzystaniem kierunku wschodniego, czyli pasa 09, będą miały dostępną do wykonywania tych operacji całą jej długość, czyli 3 200 metrów. Inaczej będzie wyglądała sytuacja w przypadku startów i lądowań z wykorzystaniem kierunku zachodniego, czyli pasa 27. Jeśli chodzi o starty dostępna będzie cała długość drogi. W przypadku lądowań próg pasa będzie na stałe przesunięty o 320 metrów czyli LDA (Landing Distanse Available, Dystans Dostępny do Lądowania) wynosić będzie 2 880 metrów. Tego typu zabieg wynika z występowania przeszkód przy podejściu do lądowania w Pyrzowicach od wschodu i jest podyktowany wymaganiami przepisów Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego (ICAO).

Nowa droga startowa Katowice Airport będzie wyposażona w radiowy system nawigacyjny wspomagający lądowanie samolotu w warunkach ograniczonej widzialności i niskiego zachmurzenia, który z języka angielskiego nazywany jest w skrócie ILS (Instrument Landing System). Co ważne będzie to ILS kategorii II (dotychczas pyrzowickie lotnisko dysponowało ILS kategorii I). Dzięki temu systemowi samoloty będą mogły lądować w Katowice Airport przy gorszych warunkach atmosferycznych niż obecnie, tj. widzialności wzdłuż drogi startowej nie mniejszej niż 300 metrów i przy wysokości decyzji (momencie, w którym piloci mają kontakt wzrokowy z powierzchnią terenu lub świetlnymi pomocami nawigacyjnymi) nie mniejszej niż 30 metrów.

ILS kategorii II to także bardziej rozbudowane oświetlenie nawigacyjne drogi startowej i dróg kołowania. W przypadku drogi startowej oprócz występujących także w kategorii I ILS światłach krawędziowych w kolorze białym (na ostatnich 600 metrach patrząc z miejsca, z którego rozpoczyna się rozbieg do startu – żółtych) oraz zielonych światłach wyznaczających próg drogi startowej i czerwonych wyznaczających jej koniec, podświetlona będzie także białymi światłami oś drogi startowej oraz strefa przyziemienia pasa 27. Oświetlenie strefy przyziemienia występuje na długości 900 m od progu pasa w postaci par poprzeczek koloru białego umieszczonych symetrycznie w stosunku do osi drogi startowej. Bardziej rozbudowane będzie także oświetlenie dróg kołowania. W kategorii I ILSa wyznaczają je światła krawędziowe koloru niebieskiego, w przypadku kategorii II ILSa są one uzupełnione o podświetlenie osi dróg kołowania, poprzeczek zatrzymania i poprzeczek pośredniego oczekiwania. W przypadku dróg kołowania innych niż droga szybkiego zjazdu z drogi startowej są to światła zielone, a na speedwayu światła na przemian koloru żółtego i zielonego.

Nie należy również zapominać o świetlnych systemach podejścia. Pas 27 na długości 900 m od progu będzie wyposażony w świetlny system podejścia precyzyjnego kategorii II w układzie geometrycznym ALPA-ATA. System ten składa się z rzędu świateł rozmieszczonych na przedłużeniu osi drogi startowej w rozstawie co 30 m i poprzeczek świetlnych umiejscowionych w odległości 150 i 300 m od progu pasa w kierunku lądującego statku powietrznego. Oświetlenie osi podejścia będzie wyposażone również w system świateł błyskowych błyskających w kolejności od początku podejścia do progu z częstotliwością 2 błysków na sekundę. Na kierunku pomocniczym przewidziano uproszczony świetlny system podejścia, tzw. krzyż z osią o długości 420 m i poprzeczką świetlną (crossbar) w odległości 300 m od progu pasa 09. Oba kierunki będą również wyposażone we wzrokowe wskaźniki ścieżki podejścia w postaci PAPI, które wspomagają prowadzenie kierunkowe statku powietrznego przy podejściu do lądowania z prostej.

Wzdłuż drogi startowej na wysokości obydwu strefy przyziemienia oraz pośrodku znajdą się ogródki meteo. Każdy wyposażony będzie w wiatromierz wyznaczający kierunek i prędkość wiatru przyziemnego oraz widzialnościomierz podający zasięg widzenia wzdłuż drogi startowej (RVR). System osłony meteorologicznej będą uzupełniały także dwa celiometry umieszczone w odległości ok. 1000 m od każdego z progów drogi startowej na przedłużeniu jej osi na niewielkim offsecie, co zapobiegnie błędnym odczytom spowodowanym mierzeniem przelatujących nad nimi statków powietrznych. Z ciekawostek nowa droga startowa Katowice Airport wyposażona będzie także w system icealert informujący automatycznie służby kontroli ruchu lotniczego i Dyżurnego Operacyjnego Portu o pojawieniu się oblodzenia na nawierzchni drogi.

GTL SA zależy także na tym, żeby wraz z oddaniem nowej drogi startowej ukończyć dwie dodatkowe inwestycje infrastrukturalne, które pozwolą optymalnie wykorzystać możliwości operacyjne pyrzowickiego lotniska. Chodzi o przedłużenie drogi kołowania E (Echo) w kierunku wschodnim wraz z modernizacją płyty postojowej PPS-3 dedykowaną do obsługi ruchu cargo oraz budowę płyty do odladzania statków powietrznych bezpośrednio przy początku pasa 27.

Kończąc, warto jeszcze przedstawić korzyści, jakie dla klientów lotniska zarówno linii lotniczych, jak i pasażerów, będą się wiązały z oddaniem do użytkowania nowej drogi startowej. Po pierwsze będzie dłuższa ona od obecnie istniejącej o 400 metrów, co umożliwi wykonywanie z Pyrzowic rejsów na dalszych dystansach bez konieczności międzylądowania w celu dotankowania. Dotyczy to oczywiście dalekodystansowych samolotów szerokokadłubowych. Dzięki dłuższej drodze rozbiegu przy starcie większość z nich np. Jumbo Jety, będą mogły startować ze swoją maksymalną lub zbliżoną do niej masą startową.

Dla pasażerów duża korzyść to również system umożliwiający lądowania w ograniczonej widzialności (ILS) II kategorii. Dzięki niemu piloci będą mogli bezpiecznie lądować w Pyrzowicach przy o wiele gorszych warunkach atmosferycznych niż obecnie. W związku z tym przekierowania samolotów ze względu na ograniczoną widzialność, które docelowo miały lądować w Katowice Airport na inne lotniska, stanie się prawdziwą rzadkością. Ponadto nowa droga startowa z pewnością podniesie konkurencyjność pyrzowickiego lotniska nie tylko w Polsce, ale także w Europie Środkowej, ponieważ już pod koniec 2014 roku Katowice Airport będą dysponowały najnowszą wśród wszystkich polskich portów lotniczych infrastruktura liniową.

Tekst: Piotr Adamczyk (Dział Komunikacji i Promocji), Michał Stanek (Jednostka Realizująca Projekt)