Czy wiecie, że… NOTAM

Czy wiecie, że… NOTAM (NOtice To AirMen) to krótka wiadomość tekstowa zawierająca informacje mające istotne znaczenie operacyjne, adresowana do personelu związanego z operacjami lotniczymi oraz służb ruchu lotniczego odpowiedzialnego za zapewnienie służby informacji powietrznej i za przygotowanie oraz zapewnienie informacji przed rozpoczęciem lotu.

Ogromną zaletą tych publikacji jest możliwość przekazywania w nich informacji ad hoc, bez stosowania systemu regulacji AIRAC, który opiera się na zasadzie jednolitych dat wprowadzania ich w życie w 28-dniowych przedziałach czasowych. Oznacza to, że planując wprowadzenie znaczących zmian podlegających tym regulacjom, należy zgłosić je z wyprzedzeniem co najmniej 63 (Zmiana Zwykła/AIC) lub 77 dni (Zmiana AIRAC/Suplement) przed datą wejścia ich w życie.

NOTAM jest zwykle informacją dynamiczną, która w sposób czasowy zmienia informację statyczną zawartą w AIP (np. dostępność lotniska, dostępność pomocy nawigacyjnej i związanych z nią procedur, ograniczenia w działaniu służb lotniczych, kwestie związane z ustanowieniem i oznakowaniem przeszkód lotniczych itp.). Zmiana czasowa może mieć charakter krótkotrwały (do 3 miesięcy) lub długotrwały (powyżej 3 miesięcy, lecz ograniczony w czasie). NOTAM publikuje się również w innych operacyjnie ważnych okolicznościach niewymienionych enumeratywnie w przepisach ICAO, które mogą mieć wpływ na operacje statków powietrznych takich, jak chociażby aktywność ptaków wokół lotniska.

Językiem operacyjnym w lotnictwie jest język angielski, a zatem i NOTAM zachowuje formę anglojęzyczną. Treść NOTAM jest kombinacją otwartego tekstu, a także wskaźników, oznaczników, częstotliwości, znaków wywoławczych oraz skrótów pojęć stosowanych w nomenklaturze lotniczej, których katalog został zebrany w jednym z podręczników ICAO.

Z racji swego znaczenia w zapewnieniu bezpiecznej i regularnej żeglugi powietrznej, depesze NOTAM stanowią część Biuletynu Informacji Przed Lotem (PIB) dostarczanego załogom na lotniskach obsługujących ruch międzynarodowy w celu planowania przebiegu lotu. O tym czy dany NOTAM znajdzie się w PIB decyduje tzw. kwalifikator celu, czyli oznaczenie literowe umieszczane w formularzu NOTAM. Możliwych jest 5 opcji podstawowych (N, B, O, M lub K) i jedna będąca połączeniem kwalifikatorów N i B, których znaczenie jest następujące:

N – NOTAM zawiera informację wymagającą natychmiastowego powiadomienia załóg statków powietrznych,
B – NOTAM ważny operacyjnie, przeznaczony do umieszczenia w Biuletynie Informacji Przed Lotem,
O – NOTAM o znaczeniu operacyjnym dla lotów IFR,
M – Inne NOTAM, które nie są przewidziane do przekazania w czasie odprawy, lecz są dostępne na żądanie,
K – NOTAM jest listą kontrolną.

W zależności od tematu i zawartości depeszy, formularz NOTAM zawiera także kolejny numer danej serii nadawany chronologicznie w każdym roku kalendarzowym, oznaczenie FIR (w Polsce będzie to EPWW), oznaczenie ruchu dla jakiego jest kierowany (I = IFR, V = VFR), zakres (A = lotnisko, E = trasa, W = ostrzeżenie nawigacyjne), dolną i górną granicę podawaną za pomocą poziomu lotu – FL (jeśli brak jest informacji o wysokości względnej to podaje się wartości domyślne: dla granicy dolnej „000”, a dla granicy górnej „999”) oraz współrzędne geograficzne (w żegludze powietrznej jako poziomy układ odniesienia obowiązuje układ WGS-84).

Istnieją także specjalne serie NOTAM przeznaczone do informowania o zaistnieniu lub usunięciu warunków niebezpiecznych w obrębie pola naziemnego ruchu lotniczego (droga startowa, drogi kołowania, płaszczyzny postoju samolotów), spowodowanych przez śnieg, lód, topniejący śnieg lub związaną ze śniegiem stojącą wodę – tzw. SNOWTAM i seria przeznaczona do przekazywania informacji o aktywności wulkanu, erupcji wulkanicznej lub występowania chmury pyłu wulkanicznego, mających znaczenie dla operacji statków powietrznych – tzw. ASHTAM. Inną odmianą NOTAM jest Trigger NOTAM wydawany w odniesieniu do Zmian lub Suplementów do AIP, które publikuje się z krótkim opisem treści, datą i czasem wejścia w życie oraz numerem seryjnym Zmiany lub Suplementu. Trigger NOTAM wchodzi w życie z tą sama datą i czasem jak Zmiana bądź Suplement i obowiązuje w PIB przez 14 dni.

W celach czysto amatorskich (w każdym razie nie związanych z wykonywaniem operacji lotniczych) polecam stronę NOTAMS.FAA.GOV Wystarczy, że w polu „ICAO Identifier” (tabelka ICAO Radius Search) wpiszecie „EPKT”, żeby zobaczyć aktualne publikacje NOTAM dla katowickiego lotniska.

Na dzień kiedy tworzyłem ten wpis z bazy NOTAM można było się dowiedzieć na kiedy planowane są najbliższe czynności serwisowe dla pomocy nawigacyjnych zlokalizowanych w strefie kontrolowanej katowickiego lotniska i związana z tym czasowa niedostępność procedur dolotowych i podejść instrumentalnych na nich skonstruowanych.

Dostępnych było też kilka informacji o ograniczeniu w dostępności drogi startowej (głównie w godzinach nocnych) z uwagi na prowadzone inwestycje i bieżące prace konserwacyjne w obrębie pola naziemnego ruchu lotniczego. Do niewątpliwie bardzo istotnych operacyjnie należy NOTAM E4021/14 – CONSTRUCTION OF NEW RWY IN A DISTANCE 195M NORTH PARALLEL TO RWY 09/27. DAY AND NIGHT MARKINGS BY X SIGNS. DO NOT USE NEW PAVEMENTS FOR OPERATIONAL PURPOSES. 07 NOV 14:58 2014 UNTIL 09 MAY 03:55 2015. CREATED: 07 NOV 15:00 2014, który informuje załogi przylatujących statków powietrznych, iż znajdująca się po północnej stronie czynnej drogi startowej nowa infrastruktura nie jest jeszcze dostępna do celów operacyjnych.

Dwa NOTAMy o numerach E4024/14 i E4025/14 o tajemniczo brzmiącej treści „AD CLSD DUE TO OPERATIONAL REASONS” są zapowiedzią przyszłorocznych zmian w dostępności infrastruktury liniowej na katowickim lotnisku, przed wprowadzeniem których na parę godzin lotnisko nie będzie obsługiwało żadnego ruchu lotniczego.

Z treści NOTAM można czasem „wyłuskać” zapowiedź przylotu ciekawych samolotów. Jak to możliwe skoro depesze NOTAM nie służą do publikacji rozkładów lotów? Otóż Katowice Airport posiada na co dzień 8. kategorię w zakresie ochrony przeciwpożarowej, która jest adekwatna do standardowego ruchu, jaki jest u nas obsługiwany, czyli samoloty do kodu D włącznie (wynika to m.in. z kodu referencyjnego lotniska – 4D). Ale większe maszyny, jak np. Boeing 747 – 400 wymagają szerszego zabezpieczenia lotniska na wypadek sytuacji kryzysowych i wtedy podnoszona jest odpowiednio kategoria ochrony przeciwpożarowej do np. 9. Jeżeli zatem wyłapiecie taki NOTAM to zapewne zwiastuje on przylot „czegoś większego”.

Tekst: Michał Stanek, JRP Katowice Airport